Borsa Sistemi Nasıl İşler?

Borsa Sistemi Nasıl İşler?

Borsa hisse senedi, devlet tahvili, emtialar, döviz, vadeli hesap işlemleri gibi işlemler yapıldığı, halka arz edildiği, alım satım işlemlerin kolaylıkla ve güvenle yapıldığı piyasalar sistemidir. Borsa devlet denetiminde birtakım kurallar çerçevesinde alım ve satım yapılmasına olanak sağlayan fiziki veya sanal platform olarak da tanımlanabilir. Türkiye’deki borsa organizasyonunun adı Borsa İstanbul’dur.

 Borsa Nasıl İşler?

 Yetkili borsa aracı kurumlar ile devlet tarafında yetkilendirilen denetleyici ve düzenleyici kurumlar arasındaki işleyiş ile borsa sistemi çalışır. Alıcı ve satıcılar yetkili ve yeterli altyapıya sahip olan kurum aracılığıyla borsada işlem yapmaya başlar. Alıcı veya satıcı emir verir yapılan emir bir alış ve bir satıştan oluşur, bunların bir fiyatta eşleşmesi de zorunludur. Yatırım yapılan finansal varlığın değeri artar tam tersi olursa yani finansal varlık satılmaya başlanırsa değeri düşer. Yani her şey arz ve talep ilişkisine bağlıdır. Daha anlaşılır olması için yukardaki kurumları şöyle listelemek mümkündür:

 Alıcı: Finansal varlığı almak isteyen gerçek veya tüzel kişiler,

 Satıcı: Finansal yatırımlarını elden çıkarmak, satmak isteyen gerçek veya tüzel kişiler,

 Aracı kurum: Yatırım yapmak isteyen gerçek veya tüzel kişilere yeterli altyapı sağlayan kurumlar,

 Düzenleyici Kurum: Alıcı ve satıcı arasında güven oluşmasını sağlayan otorite, devletin yetkilendirdiği kurumlar.

 Borsa Türleri ve İşleyişleri

 Zamanla ihtiyaçla ortaya çıkmış ve gelişim göstermiş olan borsa türlerini şöyle sıralamak mümkündür:

Menkul Kıymetler Borsası: Bono, tahvil ve hisse senetleri gibi bir yatırım aracı olarak kullanılabilir kıymetlerdir. Bu kıymetlerin alınıp satılabildiği ve işlemler sonunda kazanç sağlanabildiği alandır. Bu alandaki hisse değerleri sahip olduğu ülke için olumlu etki yaratarak değer katar.

Vadeli İşlemleri Borsası: Malın belli tarihte belli miktarda ve belli fiyattan teslim edilmesi için yapılan sözleşmelerdir. Bu sistemi kullanmaktaki amaç riski azaltmak ve riski dengelemektir.

Opsiyon Borsaları: Sahibine belli bir kıymetin belirlenmiş tarihte veya sürede önceden belirlenmiş fiyata işlem hakkı veren sözleşmedir. Şartlara göre kullanıp kullanmayacağı finansal yatırım sahibine bağlı olan opsiyon hakkı ilerisi için karar hakkı verir. Yani varlık değer kazanmışsa almaya kaybetmişse satmaya hakkı kullanır.

Vadeli İşlemleri Borsası: Malın belli tarihte belli miktarda ve belli fiyattan teslim edilmesi için yapılan sözleşmelerdir. Bu sistemi kullanmaktaki amaç riski azaltmak ve riski dengelemektir.

Altın ve Kıymetli Maden Borsası: Altın ithal ve ihracının kolaylaştırmak için altın ticaretinin liberalleşmesi adına kurulmuştur. Ticari anlamda önemli olan altın dünya piyasalarına paralel işlem gördüğünden fiyat belirlemek adına önemlidir. Ülkemizde 26 Temmuz 1995 tarihinde İstanbul Altın Borsası son halini almıştır.

Altın ve Kıymetli Maden Borsası: Altın ithal ve ihracının kolaylaştırmak için altın ticaretinin liberalleşmesi adına kurulmuştur. Ticari anlamda önemli olan altın dünya piyasalarına paralel işlem gördüğünden fiyat belirlemek adına önemlidir. Ülkemizde 26 Temmuz 1995 tarihinde İstanbul Altın Borsası son halini almıştır.

Opsiyon Borsaları: Sahibine belli bir kıymetin belirlenmiş tarihte veya sürede önceden belirlenmiş fiyata işlem hakkı veren sözleşmedir. Şartlara göre kullanıp kullanmayacağı finansal yatırım sahibine bağlı olan opsiyon hakkı ilerisi için karar hakkı verir. Yani varlık değer kazanmışsa almaya kaybetmişse satmaya hakkı kullanır.

  Borsanın Ülke Ekonomisine Katkısı

 Borsalar sermaye değişikliği, şirketlerin ucuz fon bulabildiği küçük paralarla bile yapılan yatırımlarla şirketlerin kazançlarına ortak olabilirler. Borsaların finansal araçlar yoluyla reel sektöre uzun vadeli kaynak sağlamasının yanında sermayenin tabana yayılması, adil gelir dağılımı, kayıt dışı ekonomi ile mücadele gibi ülkenin sosyo-ekonomik yapına etkili olan durumlarda da önemli etkiye sahiptir. Ekonomik kalkınmayı sağlar, yatırımcıları koruduğu için yatırımcının daha kolay yatırım yapmasını sağlar.

 

YORUMLAR YAZ